Oudheidkundig streekmuseum Alphen
Op een prachtige locatie midden in het centrum staat een mooi wit kerkje in het groen. Sinds 1959 zit hier het streekmuseum. De voorzaal bevat de vele archeologische vondsten, goed gesorteerd en toegelicht. Zij vertellen het verhaal van Alphen: een uniek overzicht uit de lange Alphense bewonersgeschiedenis. De achterzaal, aangebouwd eind jaren negentig in dezelfde stijl, bevat verschillende nostalgische facetten van het Alphens erfgoed uit zowat de laatste 150 jaar. Er is een prachtige maquette van hoe het centrum van Alphen er rond 1850 ongeveer uit zag.
Het kerkje is in 1821 gebouwd op het perceel het Hoendersnest. Vele katholieken hadden toen hun kerk al terug gekregen sinds de Fransen hun principes van vrijheid, gelijkheid en broederschap toevertrouwden aan de Nederlanders. Maar niet in Alphen, waar een handvol protestanten dit jaren konden traineren. Het waren niet de patriotten, koning Lodewijk of keizer Napoleon, maar uiteindelijk de protestante Koning Willem I die in 1820 tot besluit kwam. De katholieken konden hun grote kerk restaureren, maar moesten zorgen voor een kerkje voor de protestanten. Er werd op de kosten bespaard door de kapel van Sint Jan bij de Prinsenhoef te slopen en hier het materiaal van te hergebruiken.
De hervormde gemeente in Alphen was een nevengemeente van die in Chaam en met weinig protestante inwoners werden er in de loop van jaren dan ook niet veel kerkdiensten gegeven. De consistorie werd als woonruimte gebruikt. Het kerkje werd gevorderd bij de Belgische opstand en de Eerste Wereldoorlog. Ook had het schade van de Tweede Wereldoorlog. In 1954 kocht de gemeente het kerkje. Met dank aan de burgemeester en natuurlijk pastoor Binck kreeg het de huidige bestemming. In de tuin staat een beeld van pastoor Binck.
Aan de andere kant van de straat een beeld van de Belhamel. Een belhamel is een gecastreerde ram (hamel) die als leider van de kudde een bel draagt. In het heiderijke gebied van Alphen werden hamels vetgemest. Het beeld van Toon Grassens is in 2000 onthuld omdat de VVV 25 jaar bestond. Vrijwel jaarlijks wordt in Alphen de Belhamelprijs uitgereikt aan diegene die zich verdienstelijk heeft gemaakt om het dorp Alphen te promoten.
Iets verder op Stationstraat 5: gedenksteen in poort als dank noodkerk 4/2/1945-2/6/1946 bij firma A.M. de Jong
Waar te vinden: Baarleseweg 1 51° 28′ 56″ NB, 4° 57′ 20″ OL
Bronnen/Meer lezen:
- Backx, Sjef en Jan van Eijck (1998) Gegroet, kapelletje van Alfen, gegroet, van hervormde kerk tot museum, de geschiedenis van het kapelleke van Alphen 1821-1998 Themanummer de Runstoof jaargang 21.1/2
- Hardeveld-Kleuver, G. (2000) een kunstwerkje in Alphen in de Runstoof jaargang 23.3/4
- Timmermans, Toon (2021) 200 jaar Nederlands Hervormd kerkje – Oudheidkundig Streekmuseum 1821-2021
- http://www.streekmuseumalphen.nl/
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_gemeentelijke_monumenten_in_Alphen-Chaam
- https://reliwiki.nl/index.php/Alphen,_Baarleseweg_1_-_Hervormde_Kerk