De abdijhoeve van Tongerlo: “Pelikaanhoeve”
Het boerderijcomplex hier ligt een paar meter hoger dan de kom van Chaam. In 1327 is er een geschil tussen de witheren van de abdij van Tongerlo en de heer van Breda over het gebied Catscoet. De heer van Breda besluit dat de abdij geen cijns hoeft terug te betalen.
Het cijnsboek van 1544 noemt: de abt van Tongerlo met zijn hofstad aan het Heieinde omtrent 14 of 15 bunder en daarin 2,5 bunder ingenomen in 1526 en 4 bunder 100 roeden in 1556. Het cijnsboek tonen dus verder ontginningen. Uit deze tijd zijn pachtcontracten bekend uit het archief van de abdij van Tongerlo. Deze geven ons een mooi beeld van (de condities voor) uitbating van een hoeve uit die tijd.
Overigens is de naam Pelikaanhoeve veel jonger. De Pelikaan heeft in de christelijke iconologie de betekenis van zelfopofferende liefde. De Pelikaan zou bij grote honger in haar eigen borst pikken om haar jongen te kunnen voeden met bloed.
Na de vrede van Munster in 1648 kwam de kerk in het dorp aan de protestanten. Na eerst over de grens te hebben gekerkt, werd rond 1675 hier een schuurkerk opgericht. In recentere jaren is deze opgegraven en heringericht als monument.
De pastoor had hier nabij zijn pastorie. Dit alles is mooi weergegeven op een kaart van rond 1695.
In de Franse tijd kwamen de abdijgoederen aan de overheid en werden deze in 1819 verkocht aan familie Bekkers.
De laatste pastoor die benoemd werd vanuit de abdij van Tongerlo verliet de parochie Chaam in 1834, waarmee de vijf eeuwen relatie tussen Chaam met de abdij van Tongerlo eindigde.
Heemkundekring Ledevaert mocht in 1996 gaan graven naar de fundamenten van de schuurkerk. Dit resulteerde in het kerkdreef project: de fundamenten van de schuurkerk werden opgemetseld en het (Chaamse) hoenderhok werd gebouwd. Het project mocht de Brabantse monumentenprijs winnen in 2008! Een prachtig geheel: de moeite waard om eens een kijkje te gaan nemen!
Waar te vinden: Kerkdreef 4-6 51° 30′ 23″ NB, 4° 52′ 28″ OL
Bronnen/Meer lezen:
- Donkers, Kees en Tonny (2005), Chaamse kilometer, historie in grote stappen
- chaamse-hoenders-op-project-kerkdreef
- omroepbrabant; film–norbertijns-verleden:-de-pauw-en-de-pelikaan
- Leenders, K.A.H.W. (2010), Abten en Geuzen in Ledevaert luidt, uitgave heemkundekring Ledevaert chaam